Những nội dung bất cập hạn chế
của NĐ số 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng và NĐ số 49/2008/NĐ-CP ngày 18/4/2008 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 209/2004/NĐ-CP
đã được sửa đổi bổ sung khắc phục tại Nghị định quản lý chất lượng xây dựng
năm 2012
Nghị định số 209/2004/NĐ-CP (dưới đây viết tắt là 209/CP) đã quy định cụ thể các nội dung về quản lý chất lượng công trình xây dựng của Luật Xây dựng. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Nghị định này cũng đã xuất hiện một số vấn đề đòi hỏi phải soát xét lại. Chính vì vậy, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 49/2008/NĐ-CP (dưới đây viết tắt là 49/CP) nhằm sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 209/CP. Trong gần 7 năm qua, Nghị định số 209/CP cùng với Nghị định số 49/CP và các Thông tư hướng dẫn đã giúp các chủ thể trong hoạt động xây dựng kiểm soát được chất lượng từ thiết kế, khảo sát đến thi công xây dựng công trình; công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng nói chung và công tác nghiệm thu nói riêng Nghị định 209/CP đã đi vào nề nếp và có hiệu quả thiết thực.
Tuy nhiên trong quá trình thực hiện hai Nghị định nêu trên cũng đã bộc lộ một số vấn đề tồn tại, bất cập cần giải quyết cụ thể sau:
Thứ nhất là về phân loại và phân cấp công trình xây dựng. Theo quy định tại Nghị định số 49/CP, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 33/2009/TT-BXD ngày 30/9/2009 về Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia-Phân loại, phân cấp công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp và hạ tầng kỹ thuật đô thị. Tuy nhiên, Quy chuẩn này mới chỉ thay thế cho 1 phần phụ lục số 1 được ban hành kèm theo Nghị định số 209/CP. Theo quy định tại Nghị định 49/CP, Bộ Xây dựng chưa biên soạn và ban hành Quy chuẩn kỹ thuật về phân loại và cấp công trình xây dựng giao thông, thủy lợi và các công trình nông nghiệp khác.
Thứ hai về quản lý chất lượng trong khảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng công trình và thi công xây dựng công trình. Hai Nghị định nêu trên chưa nêu rõ công tác quản lý chất lượngkhảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng công trình và thi công xây dựng công trình của chủ đầu tư và các nhà thầu tham gia xây dựng công xây dựng công trình.Luật Xây dựng tuy có quy định về quyền hạn và nghĩa vụ của chủ đầu tư và của các chủ thể tham gia xây dựng công trình nhưng chưa nêu cụ thể nội dung công tác quản lý chất lượng của các chủ thể trong các hoạt động nêu trên. Nghị định số 209/CP cũng không đề cập hệ thống quản lý chất lượng và công tác quản lý chất lượng của nhà thầu giám sát thi công xây dựng khi được chủ đầu tư thuê. Tuy Thông tư số 27/2009/TT-BXD ngày 31/7/2009 của Bộ Xây dựng "Hướng dẫn một số nội dung về quản lý chất lượng công trình xây dựng" có nêu rõ những công việc mà chủ đầu tư phải thực hiện để quản lý chất lượng khảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng công trình và thi công xây dựng công trình nhưng vì là văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý không mạnh như Nghị định.
Hiện nay có nhiều hình thức nhận thầu và hợp đồng trong hoạt động xây dựng, nhưng cả hai Nghị định chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm của các chủ thể khi áp dụng hình thức tổng thầu chìa khoá trao tay, tổng thầu EPC, áp dụng hợp đồng Xây dựng-Kinh doanh-Chuyển giao (BOT), Hợp đồng Xây dựng-Chuyển giao-Kinh doanh (BTO), Hợp đồng Xây dựng-Chuyển giao (BT) và trường hợp đầu tư hợp tác công tư PPP (Public Private Partnerships).
Thứ ba về tổ chức nghiêm thu. Trong gần 20 năm hoạt động, Hội đồng nghiệm thu Nhà nước các công trình xây dựng ( HĐNTNN) đã phát huy vai trò của mình trong việc giúp Thủ tướng Chính phủ kiểm tra, kiểm soát về chất lượng khảo sát, thiết kế, thi công và nghiệm thu đưa công trình vào sử dụng cũng như giải quyết sự cố các công trình trọng điểm quốc gia, công trình thuộc dự án quan trọng quốc gia. Tuy nhiên HĐNTNN mới chỉ được thành lập bởi Quyết định của Thủ tướng Chính phủ mà chưa được đưa vào Nghị định như Hội đồng Thẩm định nhà nước về các dự án đầu tư.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 23 của Nghị định số 209/CP, Chủ đầu tư có trách nhiệm tổ chức nghiệm thu kịp thời từng công việc xây dựng,bộ phận công trình xây dựng, giai đoạn thi công xây dựng, hạng mục công trình, công trình xây dựng hoàn thành để đưa vào sử dụng. Quy định này chưa phù hợp với thực tế vì việc nghiệm thu giai đoạn xây dựng hoàn thành thực chất là tổng nghiệm thu công việc xây dựng. Hầu hết các công trình xây dựng bằng vốn tư nhân và vốn FDI đều không áp dụng. Đặc biệt đối với các nhà thầu nước ngoài thi công các công trình sử dụng vốn trong nước cũng hết sức ngỡ ngàng với quy định này.
Tác giả: Minh Châu